Veganlık ve vejetaryenlik günümüzde git gide daha da popüler hale gelen yaşam tarzlarından biri oldu. Öte yandan, her ne kadar popülerliği artsa da; vegan ya da vejetaryen bireylerin ülkemizde birçok sorun yaşadığı biliniyor. Vegan ya da vejetaryenliği benimseyen kişiler kimi zaman sosyal çevreleri tarafından bilinçli veya bilinçsiz olarak dışlanabiliyor. Özellikle alışveriş yaparken veganlar ve vejetaryenler uygun ürün bulmakta zorlanıyor. Fast food dükkanları ve restaurantların et temelli menüleri vegan ve vejetaryen bireylerin beslenmeyle ilgili seçeneklerini oldukça azaltıyor. Bu yazımızda vegan ve vejetaryen bireylerin yaşadığı bu sorunları değerlendirmeye çalıştık. İyi okumalar.
Gelişmiş Ülkelerde Vegan ve Vejetaryen Oranı
Dünya nüfusuna göre vejetaryenlik azımsanmayacak derecede fazla olsa da bu kitlelerin çok az bir kısmını vegan bireyler oluşturuyor diyebiliriz. Araştırmalara göre, dünyadaki vegan birey sayısı dünya nüfusunun yüzde 1’inden az olarak düşünülür (2, 3). Vejetaryenlik oranı ise veganlığa göre oldukça yüksektir. Yapılan araştırmalara göre, dünya nüfusunun %22’nin vejetaryen olduğu tahmin edilmektedir. Budizm ve Hinduizm gibi et tüketiminin yasak olduğu dinlerin yaygın olduğu Hindistan ülkesinin bireyleri vejetaryen nüfusunun büyük bir kısmını oluşturmaktadır (4). Diğer taraftan özellikle Avrupa ve ABD’de hayvanseverlik ve çevre bilinci temelli politik ve felsefi vegan/vejetaryenlik artmaktadır.
Ek olarak dünyanın birçok ülkesinde ete erişememe sebebiyle fiili olarak vegan beslenmek zorunda kalan insanlar azımsanamayacak orandadır. Sebebi her ne olursa olsun, öngörüler veganlığın veya vetaryenliğin gün geçtikçe daha popüler bir hale geleceği yönündedir.
Türkiye'de Vegan, Vejetaryen Oranı
Türkiye’de veganlık ve vejetaryenlik henüz çok yenidir diyebiliriz. Her ne kadar sınırlı sayıda birey, bu diyetleri uzun yıllardır uygulasa da, bu yaşam tarzının genel kitleyle buluşması iletişim olanaklarının artmasıyla olmuştur.
“Sia Insight’ın 2020 yılında 15-55 yaş grubu, şehirde yaşayan 806 tüketici ve 205 vegan nezdinde gerçekleştirdiği araştırma bulgularına göre ise Türkiye’de bulunan vejetaryen ve veganların toplam oranı nüfusun yüzde 5’inin altında bulunurken, yaklaşık vegan nüfus 80.000 civarındadır (8)”. Türkiye, “Euromonitor istatistiklerine göre vejetaryenliğin en fazla artış gösterdiği ilk 10 ülke arasındadır”.
Ülkemizde Veganların Restoranlarda Karşılaştıkları Sorunlar
Veganlık bir yaşam tarzı olmasının yanı sıra, diyet açısından da vejetaryenliğin daha katı bir hali olarak görülmektedir. Veganlıkta, herhangi bir hayvan zulmüne neden olabilecek ürünün kullanımı yasaktır. Bu nedenle, vegan bireylerin ülkemizdeki restoranlarda birçok sorunla karşılaşmaktadır. Ülkemizde hayvansal ürünlerin hakim olduğu beslenme düzeni vegan ve vejetaryen bireyler için sorun olabiliyor. Özellikle, dışarda herhangi bir restoranda bir öğün yapmak isteyen bireylerin genelde hayvansal ürünlerle karşılaşması yüksek olasıktadır. Yapılan araştırmaya göre, menüdeki yemeklerde hayvansal ürün kullanılması, seçenek azlığı ve menü içeriklerinin yazmaması vegan ve vejetaryen bireylerin en sık karşılaştığı sorunlardan bazılarıdır (6).
Vegan Ürünler Az ve Pahalı
Bir önceki başlıktada bahsettiğimiz gibi ülkemizin yemek kültüründe hayvansal ürünlerin büyük bir yeri vardır. Özellikle çalışanların öğle yemeği ihtiyaçlarında çok tercih edilen fast food dükkanları ve restaurantlar menülerini büyük oranda et ve et ürünlerine dayandırmaktadır.
Her ne kadar yemek yapımında, hayvansal girdi (et, süt, yumurta, peynir vb) maliyetleri sebzelere çok yüksek olsa da; vegan yemekleri de et ürünleri kadar ve belki daha da fazla pahalı olabilmektedir. Bunun nedenlerin başında talep düşüklüğü gelmektedir. Restaurant ve fast food dükkanları; yapım kolaylığı, sirkülasyon hızı, tüketim alışkanlıkları gibi nedenlerden menülerini et ürünleri ile donatırken, nispeten az talep edilen sebze yemeklerini maliyetinin çok yukarısında fiyatlara satışa sunmaktadır (7).
Vegan ve vejeteryan sayısının artışı ve tüketim alışkanlıklarının pozitif yönde değişmesi sonucunda, çok da uzak olmayan bir gelecekte arz miktarı da yükselecek, bu da muhtemelen vegan veetaren ürünlerin fiyatlarını göreceli olarak düşürecektir.
Vegan ve Vejetaryenlikte Artış Bekleniyor
Vegan ve vejetaryen bireylerin tam sayısını belirlemek neredeyse imkansız, ancak anketler ve araştırmalar vegan ve vejetaryen bireylerin arttığını gösteriyor. Bu sebeple, her ne kadar ürün yelpazesi şu an için kısıtlı olsa da son yıllara göre günümüzde vegan ve vejetaryen ürünlerin arttığını söyleyebiliriz.
Veganlıktaki artışa bakmanın bir başka yolu da bitki bazlı gıda ürünlerinin satışlarına göz atmaktır. Bitki bazlı gıdalar genellikle geleneksel etler ve hayvansal bazlı ürünler için alternatif olarak raflardaki yerini alır. Yapılan araştırmalara göre, bitki bazlı gıdaların satışları 2021'de genel gıda satışlarından üç kat daha çok arttı. Bu araştırmada da gördüğümüz gibi vegan ve vejetaryen diyete geçiş oldukça hızlı (8, 9, 10). Türkiye’de ise “Google'da aranma eğilimlerine bakıldığında da özellikle 2013'ten sonra vegan ve vejetaryen terimlerinin aranma sıklığının yaklaşık 8 kat arttığı görülüyor.” (11).
Güvenilir Vegan ve Vejetaryen Ürün İhtiyaçlarınız için Bikalite
Bikalite’de, ürünlere ve üretici firmalara ait olan belgeler hassasiyetle incelenir. Yalnızca vegan sertifakasına sahip veya üretici firma tarafından vegan olarak beyan edilen ürünler Bikalite’ye kabul edilir. Buna ek olarak diğer kalite kriterlerimize uygunluğu kontrol edilen bu ürünler, orjinal olarak üreticisinden doğrudan sizlere ulaştırılır. Kaliteli vegan ve vejetaryen ürün çeşitleri için Bikalite’yi gönül rahatlığıyla tercih edebilir, sizin ve sevdiklerinizin günlük ihtiyaçlarınızı karşılayabilirsiniz.
Kaynakça:
- Effect of Being Vegan/Vegetarian on Social Relations
- Veganism and vegetarianism worldwide - statistics & facts
- This Is How Many Vegans Are In The World Right Now
- 20 Remarkable Vegetarian Statistics for 2022
- Nasıl Vegan Oldum? Fenomenolojik Nitel Bir Araştırma
- Veganların Restoranlarda Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma
- Is vegan expensive? 6 reasons why plant-based nutrition is rather cheap
- Reducing consumption of animal products
- From fringe to mainstream: how millions got a taste for going vegan
- Increase in Veganism
- Tüketimde Vegan Tercihler Artıyor
