Selenyum, vücudun sağlıklı kalması için ihtiyaç duyduğu bir besindir. Selenyum üreme, tiroid bezi fonksiyonu, DNA üretimi ve vücudu serbest radikallerin neden olduğu hasarlardan ve enfeksiyondan korumak için önemlidir.
Ne Kadar Selenyuma İhtiyacım Var?
Her gün ihtiyacınız olan selenyum miktarı yaşınıza bağlıdır. Ortalama günlük önerilen miktarlar aşağıda mikrogram (mcg) olarak listelenmiştir.
| Yaş | Önerilen Miktar |
|---|---|
| Doğumdan 6 aya kadar | 415 mikrogram |
| 7-12 aylık bebekler | 20 mikrogram |
| 1-3 yaş arası çocuklar | 20 mikrogram |
| 4-8 yaş arası çocuklar | 30 mikrogram |
| 9-13 yaş arası çocuklar | 40 mikrogram |
| 14-18 yaş arası gençler | 55 mikrogram |
| 19-50 yaş arası yetişkinler | 55 mikrogram |
| 14-18 yaş arası genç kızlar | 2300 mg |
| 51-70 yaş arası yetişkinler | 55 mikrogram |
| 71 yaş ve üstü yetişkinler | 55 mikrogram |
| Hamile kadınlar | 60 mikrogram |
| Emziren kadınlar | 70 mikrogram |
Hangi Gıdalar Selenyum İçerir?
Selenyum birçok gıdada doğal olarak bulunur. Bitkisel besinlerdeki selenyumun miktarı, yetiştirildikleri topraktaki selenyumun miktarına bağlıdır. Hayvansal ürünlerdeki selenyumun miktarı, hayvanların yediği besinlerin selenyum içeriğine bağlıdır. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yiyecekleri yiyerek önerilen miktarda selenyum alabilirsiniz:
- Deniz ürünleri
- Et, kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünleri
- Ekmekler, tahıllar ve diğer tahıl ürünleri
Ne Tür Selenyum Diyet Takviyeleri Mevcuttur?
Selenyum, birçok multivitamin-mineral takviyesinde ve diğer diyet takviyelerinde bulunur. Selenometiyonin ve sodyum selenat dahil olmak üzere birkaç farklı formda bulunabilir.
Yeterince Selenyum Alıyor Muyum?
Sağlıklı beslenen kişiler, selenyum açısından zengin topraklar da dahil olmak üzere birçok farklı alanda yetiştirilen veya yetişen yiyecekleri yedikleri için diyetlerinden yeterli selenyum alır. Bazı insan gruplarının yeterli selenyumu almakta zorluk çekmesi daha olasıdır:
- Böbrek diyalizi gören insanlar
- HIV+ insanlar
- Sadece selenyum oranı düşük topraklarda yetişen yerel yiyecekleri yiyen insanlar
Yeterli Selenyum Almazsam Ne Olur?
Selenyum eksikliği Keshan hastalığına (bir tür kalp hastalığı) ve erkek kısırlığına neden olabilir. Ayrıca eklemlerinizde ağrı, şişme ve hareket kaybına neden olan bir artrit türü olan Kashin-Beck hastalığına da neden olabilir.
Selenyumun Sağlık Üzerindeki Bazı Etkileri Nelerdir?
Bilim adamları, sağlığı nasıl etkilediğini anlamak için selenyum üzerinde çalışıyorlar. İşte bu araştırmanın gösterdiğine dair bazı örnekler:
Kanser: Araştırmalar, yetersiz miktarda selenyum tüketen kişilerin kolon ve rektum, prostat, akciğer, mesane, deri, yemek borusu ve mide kanserlerine yakalanma riskinin arttığını gösteriyor. Ancak selenyum takviyelerinin kanser riskini azaltıp azaltmadığı net değildir. Gıda ve diyet takviyelerinden alınan selenyumun kanser riski üzerindeki etkilerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kalp-damar hastalığı: Bilim adamları selenyumun kardiyovasküler hastalık riskini azaltmaya yardımcı olup olmadığını araştırıyorlar. Bazı araştırmalar, kanında selenyum düzeyi düşük olan kişilerin kalp hastalığı riskinin daha yüksek olduğunu gösterirken, diğer çalışmalar bunu göstermiyor. Gıda ve diyet takviyelerindeki selenyumun kalp sağlığını nasıl etkilediğini daha iyi anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Bilişsel yetilerde düşüş: İnsanlar yaşlandıkça kandaki selenyum seviyeleri azalır ve bilim adamları, düşük selenyum seviyelerinin yaşlılarda beyin fonksiyonlarındaki düşüşe katkıda bulunup bulunmadığını araştırıyorlar. Bazı araştırmalar, daha düşük kan selenyum düzeyine sahip kişilerin daha zayıf zihinsel işlevlere sahip olduğunu göstermektedir. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yaşlı insanlar üzerinde yapılan bir araştırma, selenyum seviyeleri ile hafıza arasında hiçbir bağlantı bulamadı. Selenyum diyet takviyelerinin yaşlılarda bilişsel gerileme riskini azaltmaya veya tedavi etmeye yardımcı olup olmayacağını öğrenmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Tiroid hastalığı: Tiroid bezi, tiroid fonksiyonunda önemli bir rol oynayan yüksek miktarda selenyum içerir. Araştırmalar, kandaki selenyum (ve iyot) düzeyi düşük olan kişilerin, özellikle kadınların tiroidlerinde problemler geliştirebileceğini düşündürmektedir. Ancak selenyum diyet takviyelerinin tiroid hastalığı riskini tedavi etmeye veya azaltmaya yardımcı olup olmayacağı açık değildir. Selenyumun tiroid hastalığı üzerindeki etkilerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Selenyum Zararlı Olabilir Mi?
Evet, eğer çok fazla alırsanız. Örneğin Brezilya fıstığı çok yüksek miktarda selenyum (fındık başına 68-91 mcg) içerir ve çok fazla yerseniz üst sınırı aşmanıza neden olabilir. Zamanla çok fazla selenyum almak aşağıdakilere neden olabilir:
- Sarımsak nefesi
- Mide bulantısı
- İshal
- Deri döküntüleri
- Sinirlilik
- Ağızda metalik tat
- Kırılgan saç veya tırnaklar
- Saç veya tırnak kaybı
- Renksiz dişler
- Sinir sistemi sorunları
Aşırı derecede yüksek selenyum alımı, nefes almada zorluk, titreme, böbrek yetmezliği, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi ciddi sorunlara neden olabilir.
Selenyum için günlük üst limitler, tüm kaynaklardan (yiyecek, içecek ve takviyeler) alınanları içerir ve aşağıda listelenmiştir.
| Yaş | Üst Sınır |
|---|---|
| Doğumdan 6 aya kadar | 45 mikrogram |
| Doğumdan 7-12 bebekler | 60 mikrogram |
| 1-3 yaş arası çocuklar | 90 mikrogram |
| 4-8 yaş arası çocuklar | 150 mikrogram |
| 9-13 yaş arası çocuklar | 280 mikrogram |
| 14-18 yaş arası gençler | 400 mcg |
| Yetişkinler | 400 mcg |
Selenyum ve Sağlıklı Beslenme
İnsanlar besinlerinin çoğunu yiyecek ve içeceklerden almalıdır. Gıdalar vitaminler, mineraller, diyet lifi ve sağlığa fayda sağlayan diğer bileşenleri içerir. Bazı durumlarda, takviye edilmiş gıdalar ve diyet takviyeleri, bir veya daha fazla besin maddesi ihtiyacını karşılamanın mümkün olmadığı durumlarda (örneğin, hamilelik gibi belirli yaşam evrelerinde) faydalıdır.
Sorumluluk Reddi
Diyet Takviyeleri Ofisi (ODS-Office of Dietary Supplements) tarafından hazırlanan bu bilgi notu, tıbbi tavsiyenin yerini almaması gereken bilgiler sağlar. Besin takviyelerine olan ilginiz, bunlarla ilgili sorularınız veya bunların kullanımı ve genel sağlığınız için neyin en iyi olabileceği konusunda sağlık hizmeti sağlayıcılarınızla (doktor, kayıtlı diyetisyen, eczacı vb.) konuşmanızı öneririz. Bu yayında belirli bir ürün veya hizmetten söz edilmesi veya bir kuruluştan veya profesyonel toplumdan tavsiye alınması, ODS'nin o ürün, hizmet veya uzman tavsiyesi için onay verdiği anlamına gelmez.
Kaynakça:
Bu yazı Selenium yazısından çevrilmiştir.
Bu bilgi formunda yapılan değişiklikler 22 Mart 2021 tarihinde güncellendi.
Not: Bu çeviri ODS tarafından kontrol edilmemiştir. Bu bilgi formunda yapılan değişiklikler 22 Mart 2021 tarihinde güncellendi.
Bikalite Notu: Bu yazı bir çeviri yazısı olduğundan bazı ifadeler, içerikler ve örnek verilen, yönlendirilen bilgi, belgeler Türkiye için geçerli olmayabilir. Bu yazı bilgi notu olması için çevrilmiştir. Genel sağlığınız için neyin iyi olabileceğini doktorunuza danışarak almanızı tavsiye ederiz. Bu yazıda belirli bir ürün veya hizmetten söz edilmesi veya bir kuruluştan veya profesyonel toplumdan tavsiye alınması, Bikalite'nin o ürün, hizmet veya uzman tavsiyesi için onay verdiği anlamına gelmez.
Uyarı Metni
