Kadınlarda, Erkeklerde, Çocuklarda ve Bebeklerde Demir Eksikliği

Yazar: Bikalite Ekibi, 8 Eylül, 2021

Bir kanepe üzerinde oturan iki küçük çocuk, anne, babadan oluşan bir aile, bir tablete bakarken.

Demir eksikliği veya demir eksikliği anemisi sadece ülkemizde değil aynı zamanda küresel çapta bir sorun olmaya devam etmektedir. Demir, “protein sentezi, oksijen taşınması, elektron transportu, hücre solunumu, pek çok enzimin yapı ve işlevinde görev alır. Eksikliğinde sadece anemi değil, sinir sistemi gibi diğer sistemlerin işlevlerinde de bozukluk ortaya çıkar (1)”. Bu nedenle yeterli derecede demir alımı vücudun fonksiyonlarının sağlıklı çalışabilmesi için hayatidir.

Demirin düşüklüğü birçok farklı etkene bağlı olarak gerçekleşebilmektedir. Bu etkenlerden bazıları yaş, cinsiyet, sigara içme alışkanlıkları, hamilelik durumunun olup olmaması olarak sıralanabilir (2). Bu nedenle demir eksikliği belirtileri yetişkinlerde ayrı sorunlara sebep olabiliyorken çocuklarda ve bebeklerde farklı problemlere yol açabilmektedir. Bu yazıda yaş faktörünü ve hamilelik sürecini ele alarak demir eksikliğinin sebeplerini ve vücutta demir eksikliğinin nasıl giderilebileceğini kaleme aldık.

Kadınlarda Demir Eksikliği

Yetersiz beslenme veya olası bir kan kaybı demir eksikliğinin başlıca sebeplerini oluşturmaktadır. Bu nedenlerin dışında kadınlar için demir eksikliğinin pek çok farklı sebepleri de olmaktadır. Üreme çağındaki kadınların menstrüel dönemlerindeki kan kaybı kadınlarda demir eksikliği oluşumunun başlıca sebebidir (3). Bunun dışında endemetriozis teşhisine sahip olan bir kadın, pelvik veya karın bölgesindeki kan kaybına bağlı olarak demir eksikliğine sahip olabilir (4). Menopoz sonrası için ise mide ülseri, bağırsak veya yemek borusu iltihabı gibi durumlar demir eksikliği anemisinin başlıca sebeplerinden olabilmektedir (5).

Hamilelikte Demir Eksikliği

Hamilelik döneminde ise “vücut kan hacmini %30-50 oranında arttırır (6).” Bu nedenle hamilelik döneminde fetüsün sağlıklı gelişimi için vücudun demire normalden daha fazla ihtiyacı vardır. “Hamilelik sırasında yeterince demir almamak, erken doğum veya düşük doğum ağırlığı riskini artırır (7).” Sadece hamilelik döneminde değil doğumda yaşanan kan kaybı da annede demir eksikliğine yol açabilir. Hamilelik sürecinde veya doğum sırasında oluşan demir eksikliği bebeğe gelişimsel problemler olarak yansıyabilir. Hatta çocukluk döneminde de farklı sağlık sorunlarını tetikleyebilmektedir.

Hamilelikte demir eksikliği yaşanmaması için öncelikle anne adayının demir açısından zengin bir diyete sahip olması gerekmektedir. Öte yandan anemiyi kontrol edebilmek için hamilelik sırasında çeşitli testler yapılmalıdır (8). Gerektiğinde doktor tavsiyesiyle birlikte demir takviyesi kullanmalıdır.

Gebelikte Demir Eksikliği Takviyesi için Bikalite

İhtiyacınız olan günlük demir takviyesi çeşitleri için

Hemen Tıklayın!

Çocuklarda Demir Eksikliği

Uzun süreli yaşanan demir eksikliği anemiye dönüşebilir. Demir eksikliği anemisi ise vücutta yeterince oksijen taşınmadığına işarettir. Özellikle çocuklarda demir eksikliği anemisi “büyümeyi ve beyin gelişimini etkileyebilir (9).” Maalesef “ülkemizde demir eksikliği anemisi okul öncesi dönemde %30-%40 oranında saptanabilmektedir (1)”. Daha sonra ergenlik döneminde “hızlı gelişim, yetersiz besin alımı, genç kadınlarda adet kanamasıyla kan kaybı ve zayıflama rejimleri” (1) demir eksikliği anemisi için risk oluşturmaktadır. Bu nedenle çocukların gelişimi için demir açısından zengin gıdalarla beslenmek büyük önem taşımaktadır.

Ayrıca vücudun demir emilimine yardımcı olan C vitamini yönünden zengin bir diyet de demir düşüklüğü olan çocuklar için oluşturulabilir. Öte yandan demirle zenginleştirilmiş gıdalarla çeşitli takviyeler yapmak da demir eksikliğinin önüne geçmenin başka bir yoludur. Eğer çocuk vegan ya da vejetaryen bir aileye sahipse çocuğun yeterli miktarda demir alabilmesi için diyetisyenle işbirliği yapılması faydalı olacaktır (8).

Bebeklerde Demir Eksikliği

Zamanında doğan bebeklerde doğal olarak, eğer annede demir eksikliği anemisi yoksa, demir eksikliğinin görülme olasılığı oldukça düşüktür. Ancak “özellikle prematüre doğan veya anne sütünden ya da mamadan yeterli miktarda demir alamayan bebeklerde demir eksikliği gelişme riski daha yüksektir (4)”.

“Anne sütüyle beslenen veya doğumdan itibaren demir takviyeli bebek maması alan bebeklerin, ek bir demir takviyesine ihtiyacı yoktur (10).” Zamanında doğmuş bir bebeğin ilk altı ay anne sütüyle beslendiği düşünüldüğünde, yeteri kadar demiri anne sütünden alabilmektedir. Ancak altı aydan sonra hızlı büyümeden dolayı bebeğin demir ihtiyacı artar. Bu nedenle demir açısından zengin, katı gıdalarla besin desteği verilmesi gerekmektedir (11).

Bebeklerde en sık rastlanılan demir eksikliğinin belirtileri arasında “yutma güçlüğü, ağlarken morarıp kalma (katılma nöbeti), gelişimlerinde duraklama, gerileme (1)” sayılabilir. Henüz anemiye dönüşmemişse de, bu belirtiler demir eksikliğinin göstergesi olabilmektedir. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için, bebeğin altıncı ayından sonra demir yönünden zengin gıdalara başlamak, ilk yaşına kadar inek sütü yerine demirle güçlendirilmiş mamayı tercih etmek bebeğinizi demir eksikliğine bağlı önemli sorunlardan koruyacaktır (8).

Emziren Annede Demir Eksikliği Belirtileri

Doğumdan sonra, doğumda yaşanan kan kaybı ile birlikte az miktarda demir düşüklüğü yaşamak gayet normal olarak karşılanmaktadır. Bu nedenle doğumdan sonra demir yönünden zengin bir diyetle beslenmeniz demir oranının normal duruma gelmesini sağlayacaktır. Emziren annede demir eksikliğinin belirtileri arasında solgun bir cilde sahip olmak, yorgun hissetmek, baş dönmesi, depresyon gibi durumlar söz konusu olabilir. Demir eksikliğinin giderilmemesi durumunda depresif hissetmek anne ile bebek arasındaki ilişkiye de olumsuz olarak yansıyabilir. Bu nedenle emziren annelerin de demir yönünden zengin beslenmesi önemlidir.

Demir yönünden zengin beslenmeye destek olarak demir emilimini artıracak bol miktarda C vitamini içeren yiyecekler de önerilebilir. Ayrıca yemeklerin yanında çay ya da kahve içimi azaltılabilir (12). Ancak eğer bahsedilen belirtileri şiddetli şekilde yaşıyorsanız, beslenmenize dikkat etmenizin yanısıra doktorunuza da demir takviyesi için başvurabilirsiniz.

Erkeklerde Demir Eksikliği

Yetişkin erkeklerde demir eksikliğinin görülme olasılığı kadınlara göre çok daha düşüktür. Aksine demir birikiminden dolayı doğan problemler daha yaygındır. Ancak özellikle bazı durumlarda erkeklerde demir eksikliği anemisi ile karşı karşıya kalmaktadır. Erkeklerde “ülser, kolon polipleri, kanamalı hemoroidler, karaciğer hastalığı, kanamalı özofagus (yemek borusu) varisleri, tümörler, kanser, çölyak, crohn veya ülseratif kolit, aspirin içeren ilaçların kronik kullanımı, alkolun kötüye kullanımı, bakteriyel enfeksiyon, hemokromatoz tedavisi sırasında aşırı kanama ve kan hastalıkları,” (13) olası demir eksikliği anemisini tetiklemektedir. Şiddetli kan kaybına sebep olabilecek her durum demir eksikliği anemisi oluşturma riskini taşımaktadır. Bu nedenle özellikle sindirim sisteminde kanamalı bir hastalığınız varsa demir seviyenizi takip etmenizi önermekteyiz.

Demir Eksikliği Hangi Takviye ile Giderilir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi demirin düşüklüğü herkesi aynı şekilde etkilememektedir. Bu nedenle demir açısından zengin bir diyete sahip olmak demir eksikliği riski için en iyi yoldur. Öte yandan eğer demir eksikliği veya demir eksikliği anemisiyle karşı karşıysanız demir takviyenizi doktorunuzun size sunacağı şekilde almanız gerekmektedir.

Bikalite olarak bütün vitamin/ multivitamin takviyelerinde olduğu gibi demir takviyelerinde de yanınızdayız. Kullanıma sunduğumuz ürünleri öncelikle uzman ekibimizin kontrolünden geçirmekteyiz. Ürünlerin gerekli belge ve ruhsatlarla üretilmiş olmasına dikkat edip tamamen orjinal bir şekilde size ulaşmasını sağlamaktayız. Bu nedenlerle Bikalite’nin sunduğu demir takviye gıdalarını da güvenle kullanabilirsiniz.