Demir eksikliği global düzeyde yaygın görülen sağlık sorunlarından biridir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre anemi özellikle gebelerde ve çocuklarda ölümlere de yol açan bir halk sağlığı sorunu olarak, demir eksikliği, en önemli anemi nedenidir tanımlanmaktadır. Demir düşüklüğü / eksikliği ve demir eksikliği anemisi tüm Dünya’da global hastalık yükünde ilk 15 arasındadır (1). Demir yüksekliği ise yaygınlık olarak demir eksikliği anemisi kadar olmasa da ölüm riski de oluşturabilen önemli bir sağlık problemidir. Demir fazlalığı ve demir düşüklüğü ile ilgili merak edilenlere yazımızda değinmeye çalıştık.
Demir Düşüklüğü Nedir, Neden Olur?
Kırmızı kan hücreleri vücutta oksijen taşırlar ve hemoglobin adlı proteini üretmek için demire ihtiyaç duyarlar (2). Vücuda yeteri kadar demir minerali alınamadığında demir eksikliği ortaya çıkabilir ve vücut yeteri kadar oksijen alamayabilir. Demir eksikliğinin yaşandığı durumlarda kişiler genel olarak hızlıca çözüm bulmaya çalışmaktadır. Ancak demir eksikliği genel olarak sürece yayılarak tedavi edilmektedir. Demir yönünden zengin gıdalar tüketmek elbette demir eksikliğini olumlu yönde etkilemektedir. Ancak uzun süreli demir düşüklüğü söz konusu olduğunda beslenme yeterli olmayabilmektedir.
Demir eksikliği anemisi dünya çapındaki sağlık sorunlarının arasındadır. Özellikle küçük çocukları ve hamile kadınları ciddi orandan etkilemeye devam etmektedir (3). Ayrıca üreme çağındaki kadınların çoğunda demir eksikliği anemisi riski oldukça fazladır. Demir düşüklüğü genel olarak yetersiz beslenmeden kaynaklanmaktadır. Öte yandan kan kaybı durumlarında da anemi oluşma riski yüksektir. Demir eksikliği anemisi yönünden risk altında olan gruplar:
- Hamile veya yeni doğum yapmış kadınlar,
- Üreme çağındaki kadınlar,
- Büyük ameliyat geçirmiş kişiler,
- Çölyak, ülseratif kolit gibi gastrointestinal hastalığı olan kişiler,
- Çok fazla inek sütü içen çocuklar,
- Vegan ve vejetaryen beslenen kişiler
olarak sıralanabilir (4).
Demir Eksikliği için Demir Takviyesi

Günlük demir ihtiyacını karşılamaya yardımcı kaliteli ve orijinal demir takviyesi çeşitleri bikalite’de
Demir Bağlaması Kapasitesi Düşüklüğü
Toplam demir bağlama kapasitesi, demir eksikliğini belirlemek için yapılan bir testtir (5). Demir bağlama kapasitesi aslında transferrinin demire bağlanma kapasitedir. Demir yüksekliği olduğu durumlarda kandaki transferrin kapasitesi oldukça az çıkmaktadır. Transferrin karaciğerde üretilir ve kandaki demirin iyi taşınıp taşınmadığını ölçer (6). Demir bağlama kapasitesi düşüklüğü şu anlamlara gelebilmektedir:
- Kırmızı kan hücrelerinin hızlı tahrip olmasına bağlı anemi,
- Normalden düşük protein seviyesi,
- Siroz gibi karaciğer hastalıkları,
- Yetersiz beslenme,
- Orak hücre anemisi,
- Enflamasyon (7).
Demir bağlaması kapasitesi düşüklüğü durumunda oluşan demir yüksekliği, tedavi edilmediği durumda çok daha ciddi komplikasyonlara da yol açabilmektedir. Bu nedenle tedaviye en kısa sürede başlanması önerilmektedir.
Demir Bağlama Kapasitesi Yüksekliği
Demir bağlama kapasitesinin kandaki transferrrine bakılarak yapıldığını bir üst başlıkta belirtmiştik. Kandaki transferrin miktarı genel olarak 400 mcg üstünde ise demir bağlama kapasitesinin yüksekliğinden söz edilmektedir (6). Demir bağlama kapasitesinin yüksekliği ise vücudun daha fazla demire ihtiyacının olduğunu belirtmektedir. Demir bağlama kapasitesi yüksekliği nedenleri arasında:
- Yetersiz beslenme,
- Demir eksikliği anemisi,
- Hamilelik veya emzirme
- Şiddetli regl kanamaları
- Travmatik kanamalar
sayılabilir (5).
Demir Bağlaması Kapasitesi Düşüklüğü Tedavisi
Demir bağlaması kapasitesi düşüklüğü pek çok sebepten kaynaklanabilmektedir. Bu nedenle öncelikle vücutta bulunan demir fazlalığının altında yatan nedeni bulmak gerekir. Nedene göre belirlenen ilaçlarla demir seviyesi normale indirilmeye çalışılır. Bu nedenle demir bağlama kapasitesi düşüklüğü tedavisinde doktorunuzun takibinde kalmak önemlidir.
Demir Normal Ferritin Düşüklüğü
Demir eksikliğinin anemiye dönüşmediği durumlarda tam kan sayımı ile tespit edilmesi zordur (8). Bu durumda ferritine bakılarak tahminlerde bulunulabilir. Ferritin vücuttaki demiri karaciğer depolamakla ve vücut demire ihtiyaç duyduğunda demiri kana salmakla görevlidir (9). Kırmızı kan hücreleri üretiminde gönderilen sinyalle birlikte kanda ferritin salınmakta ve böylece yeni kırmızı kan hücresi üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle vücutta yeterince ferritinin olması oldukça önemlidir.
Ferritin düşüklüğü demir eksikliği anemisini anlamına gelmemektedir. Ancak ferritinin azalması vücuttaki demir depolarının azalmaya başladığının/başlayacağının göstergesidir. Vücut yeteri kadar demir almaya devam etmezse demir eksikliği anemisi kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle ferritin eksikliği aslında vücudun demir ihtiyacının işaretini veren bir sinyaldir.
En İyi Demir Takviyesi Çeşitleri Bikalite’de

Sağlığınıza değer katacak günlük demir takviyesi ihtiyacınızı kaliteli takviye gıda markaları ile karşılayın
Demir Fazlalığı Nedir, Neden Olur?
Sağlıklı bir vücut besinlerden gerektiği kadar demiri alır ve işler. Ancak uzun süreli fazla demir takviyesi ya da kalıtsal olarak fazla demir emiliminin gerçekleşmesi gibi durumlarda demir vücutta birikebilir. Vücutta fazla demir birikimi ise toksik etkilere neden olmaktadır. Demir fazlalığı, fazla takviyelerden öte vücudun temelde yatan tibbi bir sorunu olduğunun göstergesidir (6). Kanda demir yüksekliği semptomlarından bazıları şunlardır:
- Halsiz ve yorgun hissetmek,
- Cilt renginde değişiklik,
- Ani kilo kaybı,
- Saç kaybı,
- Eklemlerde ağrı,
- Karın ağrısı,
- Karaciğer rahatsızlığı,
- Düzensiz kalp ritmi (10).
Demir Fazlalığı Zararları
Demir yüksekliği her yaşta ve cinsiyette görülebilmektedir. Demir fazlalığına hemokromatozis denilmektedir. Demir fazlalığı kalıtsal olarak gerçekleşmekte veya daha sonradan da edinilebilmektedir. Demir fazlalığı ciddi sağlık problemlerine sebep olurken, uzun süre tedavi edilmediği durumda ölüm riski de göstermektedir. Demir; karaciğer, deri, kalp, pankreas, eklemler ve hipofiz bezinde birikebilmektedir (11).
Hemokromatozis veya demir fazlalığı iki aşamalı olarak adlandırılmaktadır. Birincil (primer) hemokromatozis durumunda genelde kalıtsal faktörler ön plandadır. Başka bir anlamda primer demir fazlalığında kaynak genetik faktörlerdir. Bu nedenle semptomlar uzun sürede fark edilemeyebilir. İkincil hemokromatozis ise kırmızı kan hücreleri çok kırılgan olduğu için vücuda sürekli olarak demir salmaktadır. Kalıtsal bir sebepten dolayı değil ancak alkol bağımlılığı, diyabet, kalp hastalığı, sık kan nakli gibi sebeplerden meydana gelebilmektedir (11). Demir fazlalığı zararları şu şekilde sıralanabilir:
- Karaciğerde biriken demir karaciğer hasarına sebep olabilir,
- Pankreasta biriken demir diyabete yol açabilir,
- Kalpte biriken demir düzensiz kalp ritmine ve kalp yetmezliğine yol açabilir,
- Ciltte biriken demir cilt rengi değişikliklerine yol açabilir,
- Adrenal bezlerde hasar yaratabilir,
- Erektil disfonksiyon ve adet düzensizliği gibi üreme sistemi sorunları ortaya çıkabilir (11).
Demir Yüksekliği Tedavisi
Demir yüksekliği tedavisi vücuttaki fazla demiri azaltmaya çalışarak gerçekleştirilmektedir. Genel olarak iki şekilde tedavi yürütülmektedir. İlk tercih edilen tedavi yöntemi kişinin demir seviyesinin normal düzeylere gelene kadar düzenli olarak kanını vücuttan uzaklaştırma tedavisidir. Demir seviyelerine göre kişi düzenli olarak kan vermektedir (12). Bir diğer tedavi yöntemi ise, vücuttaki kanı çıkarmak uygun değil ise, ilaçla tedavi etme yöntemidir (13). Demir yüksekliği tedavi süreci boyunca hasta, doktor takibinde olmalıdır.
Demir Takviyesi Çeşitleri
Demir eksikliği sorunu her geçen gün büyüyen bir problemdir. Buradan hareketle demir takviye ihtiyacı da artmaktadır. Bu nedenle güvenilir ürün almak sağlık açısından oldukça önemlidir. En iyi demir takviyesi vücudunuzun ihtiyaçları tespit edildikten sonra doktorunuz tarafından önerilen üründür.
Bikalite olarak; takviye gıda ürünleri dahil tüm ürünlerin kalite ve onay belgelerinin kontrolünü sağlıyor, bu ürünleri orjinal olarak üreticisinden veya distribütöründen temin ederek size ulaştırıyoruz. Doktorunuzun önerisi ile satın almayı düşündüğünüz demir takviyesi çeiştlerini Bikalite’den güvenle temin edebilir ve deneyimlerinizi bizimle paylaşarak gelişimimize katkıda bulunabilirsiniz.
Kaynakça:
- Demir Gibi Türkiye Programı Uygulama Rehberi
- Iron Deficiency Symptoms, Signs, and Causes
- Anaemia
- Iron-Deficiency Anemia - Hematology.org
- Iron Binding Capacity - StatPearls
- Total Iron Binding Capacity (TIBC) Test: Procedure, Results & More
- Total iron binding capacity Information
- Iron deficiency without anemia – a clinical challenge
- Ferritin Level Blood Test: Purpose, Procedure, and Results
- About Iron Overload (IO)
- Hemochromatosis: Types, Risk Factors, and Causes
- Haemochromatosis
- Overview - Haemochromatosis