Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Nedir? | Kaliteli

Yazar: Bikalite Ekibi, 13 Ağustos, 2021

Betaz steril elbise, yüz maskesi ve eldiven takan kişi, uçak içindeki yolcu oturma alanını dezenfekte ediyor

Dezenfeksiyon ve sterilizasyon kavramları korona salgınının başlamasından beri gündelik hayatımızda eskisine göre daha önemli yer kaplamakta. Hastalık yapıcı çeşitli etkenlere karşı bizi korumaya yarayan bu iki kavram birbiri yerine kullanılsa da aslında dezenfeksiyon tanımı ve sterilizasyon tanımı birbirinden farklıdır. Bu yazıda size iki kavramı açıklayıp, aralarındaki farkları anlatarak konu hakkında bilgi verdik.

Bakteri, mikrop ve virüs gibi hastalık yapıcı etkiye sahip mikroorganizmaların büyük oranda yok edilip, hastalık oluşturma etkisinin azaltılmasına dezenfeksiyon denir (1,2). Dezenfeksiyon, mikrobakteri ve sporlar üzerindeki etkilerine göre düşük orta ve yüksek seviye olarak gruplandırılabilir.

Sterilizasyon ise hastalık yapıcı patojenlerin yanı sıra sporların da tamamen yok edilmesidir (2,3). İşlem sonucunda ortam sterilite güvence düzeyini sağlayacak şekilde sterile edilmiş olur. İşleminden sonra ortamda canlı mikroorganizma bulunma ihtimaline sterilite güvence düzeyi denir. EN 556-1 standardına göre limit 10^6 da bir (1/1.000.000)dir (3).

Virüslere Karşı Yüksek Etkili Yer ve Yüzey Dezenfektanı

Maretem yer ve yüzey dezenfektanı Bikalite

Koronavirüse, diğer virüs türlerine, bakteri ve mantarlara karşı yüksek etkili; kaliteli ve orijinal ortam, gıda, tekstil ve yüzey dezenfektanı Bikalite’de

Hemen Tıklayın!

Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon için Kullanılan Yöntemler

Kullanım amaçları farklı olan bu iki kavram için farklı yöntemler kullanılır. Uygulamanın yapılacağı ortam, dezenfeksiyonun ve sterilizasyonun gereksinimleri gibi etkenlere bağlı olarak bir yöntem seçilir. Bu yöntemler fiziksel, kimyasal ve ultraviyole olabilir.

Bu iki kavram için yöntem ve özellikler şu şekildedir (3,4,5,6):

Dezenfeksiyon Yöntemleri Nelerdir?

Kimyasal yöntemler: Bu yöntemde çeşitli sıvı çözeltiler, buhar ve gazlar başta olmak üzere dezenfeksiyon malzemeleri kullanılır. Dezenfeksiyon için kullanılan kimyasal bileşiklere dezenfektan denir. İyi bir dezenfektanın sahip olması gereken özellikler şunlardır:

Hızlı ve kalıcı etkili olması,
İşlemi yapan kişiye ve dezenfekte edilmiş ortamda bulunanlara zarar vermemesi
Cilde ve çevreye zarar vermemesi
Ortam koşullarından etkilenmemesi
Standartlara göre testlerden başarılı olması

Fiziksel yöntemler: Isı kullanılarak yapılan dezenfeksiyondur. Bu yöntem basit bir yöntem olmasına rağmen patojenlerin ölmesini sağlamada oldukça etkilidir. Sıcak suyla yıkama ve kaynatma bu yönteme örnektir. Sıcaklık, süre ve patojenin ısıya dayanımı bu yöntemi etkileyen faktörlerdendir. Sıcaktan olumsuz etkilenmeyecek her türlü malzeme için kullanılabilir.,

Sterilizasyon Yöntemleri Nelerdir?

Fiziksel yöntemler: Bu yöntemler ısı ve basınç etkisi ile dezenfeksiyonu tanımlar. Otoklav adı verilen aletlerle basınçlı buhar kullanılarak, Koch kazanı denilen araçlarla da basınçsız buhar kullanılarak ısıya dayanıklı aletler sterilize edilebilirler. Bunların yanında sıcak suda kaynatarak da sterilizasyon yapılabilir.

Kimyasal yöntemler: Sıvı ve gaz halindeki kimyasal çözeltilerle yapılan sterilizasyondur. Etilen oksit ve formaldehit örnek olarak verilebilir.

Ultraviyole ışık: 210-280 nanometre boyundaki morötesi ışıkla yapılır. Bu yöntem uzun yıllardan beri kullanılan bir yöntemdir. Morötesi ışık göze zararlı olduğu için bu yöntem kullanılırken dikkatli olunmalıdır.

Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon Uygulanan Yerler

Dezenfeksiyon daha çok yüzeyleri temizlemek için başvurulan bir yöntemdir ve tercihen kimyasal yöntemlerle gerçekleştirilir. Dezenfeksiyonun başarılı olabilmesi için kullanılan dezenfektanın içeriği, özellikleri ve konsantrasyonu önemlidir. Ev dezenfeksiyonu, kıyafet dezenfeksiyonu, el dezenfeksiyonu bu işleme örneklerdir.

Sterilizasyon ise laboratuvar, endüstriyel uygulamalar ve cerrahi malzemelerin temizliği gibi alanlarda kullanılır. Günlük hayatımızda dezenfeksiyon daha çok yer tutar.

Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon Uygulanan Yerler

Dezenfeksiyon İşlemi Nedir?

Dezenfeksiyon işlemi uygun dezenfektanlar kullanılarak belli bir plan dahilinde çeşitli ortamların dezenfekte edilmesidir. Bu işlem sırasında dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıralayabiliriz:

Uygun dezenfektan kullanımı: Dezenfekte edilecek ortam, yüzey ve varsa kıyafetlere uygun dezenfektan kullanılması gerekir. Kalite standartlarına uygun, çevreye zarar vermeyen, insanlar üzerinde alerjik etkide bulunmayan ve kokusundan dolayı rahatsızlık oluşturmayacak bir dezenfektan kullanımı hem işlemi uygulayanın hem de o ortamda bulunacak kişilerin sağlığı açısından önemlidir.
Dezenfeksiyon planı: İşlem belli bir plana göre yapılmalıdır. Gelişi güzel ve iyi planlanmamış dezenfeksiyonun yapılması etkili olmaz. Dezenfeksiyonun hangi gün kimler tarafından yapılacağını, hangi dezenfektanların kullanılacağını, hangi yüzey ve ortamların dezenfekte edileceğini gösteren bir program dezenfeksiyonun etkinliğini artırmada önemlidir.

Kaliteli Dezenfektan / Antiseptik Çeşitleri

Hemen İnceleyin!

Dezenfeksiyon Çeşitleri

Dezenfeksiyon, yapılan uygulamanın etkisine göre 3 gruba ayrılabilir (2,3):

Düşük dereceli dezenfeksiyon: Çoğu vejetatif bakteri, zarflı virüsler ve bazı mantarlar üzerinde etkilidir.
Orta dereceli dezenfeksiyon: Çoğu bakteri, virüs ve mantarlara karşı etkilidir.
Yüksek dereceli dezenfeksiyon: Yüksek miktardaki bakteri sporları hariç tüm mikroorganizmaları ortadan kaldırır.

Eğer bakteri sporları da tamamıyla yok edilmek isteniyorsa sterilizasyon uygulaması yapılır.

Uygulanan yer ve ortama göre de dezenfeksiyonun işlemi şu şekilde gruplandırılabilir:

El dezenfeksiyonu: Günlük hayatımızda en çok uyguladığımız dezenfeksiyondur. Olası virüs temasına karşı uygun bir dezenfektanla ellerin temizlenmesidir.
Ortam ve yüzey dezenfeksiyonu: Temas ettiğimiz yüzeylerin dezenfeksiyonudur. Kapı ve pencere kolları, merdiven trabzanlari, ortak kullanılan elektronik aletler, masa yüzeyleri gibi yerlerin dezenfeksiyonudur. Okul, fabrika, ev, toplu taşıma araçları gibi çok sayıda insanın bir arada bulunduğu yerlerin dezenfeksiyonu da bu gruba girer. Bu tür dezenfeksiyonlar belli bir plana göre yetkin kişilerce yapılmalıdır.
Kıyafet dezenfeksiyonu: Kıyafetlerimizin uygun kıyafet dezenfektani ile dezenfeksiyonudur. Ayakkabilarimizin dezenfeksiyonu için ise dezenfeksiyon paspası kullanılabilir.