Arı Sütü (Royal Jelly): Fizyolojik Etkileri ve Yapılan Bilimsel Çalışmalar

Arı sütü / Royal Jelly ile ilgili Amerikan Gıda ve Tarım Örgütü (The Food and Agriculture Organization - FAO) tarafından Royal Jelly başlığıyla yayınlanan ve 3 bölüm halinde sunduğumuz makalenin çevirisini 2. bölümünü ilginize sunuyoruz. İyi okumalar…

Arı Sütü Fizyolojik Etkileri

Bal Arıları Hakkında

Arı sütünün, ana besin kaynağı olduğu bal arısı larvaları üzerindeki etkisi, büyüleyici bir biyolojik fenomen olmasının yanı sıra arı sütü "mitinin" de temelini oluşturduğundan burada kısaca anlatılmaktadır.

1950'lerde, tıp alanında penisilin gibi harika ilaçlarla ilgili yeni keşiflerin ardından hormonlar ve vitaminler "popüler" hale geldi ve birçok biyolojik sorunun basit cevapları olarak görüldü. Arı sütünün bal arısı larvaları üzerindeki "hormonal" etkisi, benzer mucizevi etkinin insanlarda da görülebileceği inancına yol açtı.

Bu "hormonal" etkiler yalnızca işçi ve kraliçe arı arasındaki kast farklılığına değil, aynı zamanda bir kraliçenin genetik olarak işçi arıyla aynı olmasına rağmen, görünüşe göre yalnızca farklı beslenmesinden dolayı kazandığı doğurganlığından da sorumludur. Aynısı, kraliçenin yetişkin bir böcek için benzersiz olan uzun ömrü için de geçerlidir. Arı sütünün kraliçenin hayatta kalması ve doğurganlığı için gerekli bir besin olduğu bilinmesine rağmen, arı sütünün hangi içeriğinin gerekli olduğu, hangilerinin değiştirilebileceği ve bir kraliçe için minimum veya optimum gereksinimlerin ne olduğu bilinmemektedir. Neredeyse tüm çalışmalar, kraliçe arının gelişiminin ilk aşamalarına odaklanmıştır.

Gerekli tüm değişiklikleri başlatacak ve kraliçeye böyle "üstün" nitelikler verecek kadar güçlü hormonları veya diğer maddeleri keşfetmek için çok sayıda araştırma yapıldı. Gerçekten de, ilk çalışmalar bir "kraliçe belirleyicinin" var olduğu ve son derece kararsız bir madde (ebedi yaşam kadar anlaşılmaz) olduğu inancına yol açtı. O kadar kararsız görünüyordu ki, salgılandıktan bir gün sonra zaten etkisizdi. Ancak, diğer çalışmaların sonuçları bu hipotezi doğrulamadı.

Kraliçe belirleyiciyi keşfetmeye yönelik bir girişimde, arı sütünün tüm bileşenleri, özellikle daha sıra dışı olanlar veya biyolojik aktivitesi bilinen veya daha fazla miktarda bulunanlar test edilmiştir. 1980'lerin sonlarında gizem hala çözülmemişti ve bir dizi zıt hipotez eşit derecede ikna edici açıklamalar üretmişti. Rembold et al. (1974) kraliçe belirleyici özelliğe sahip belirli bir maddeyi izole edip tanımlamaya yakınken; diğer araştırmacılar, işçi ve kraliçe arı larvalarının besindeki besin maddelerinin farklı oranlarına dayanan bir farklılaşma mekanizması önerdiler.

Weiss (1975) ve Asencot ve Lensky (1975), kraliçe arılarda farklılaşmaya neden olması gereken şeyin larva gıdalarının şeker içeriği (genç kraliçe arı larvaları için daha yüksek) olduğuna inanıyorlardı.

Daha yakın zamanlarda, Sasaki et al. (1987), diğer araştırmacılardan elde edilen birçok zıt sonucu birleştiren başka bir hipotez önerdi ve arı sütünün "doğru" viskozitesinin daha yüksek tüketim ile birlikte kilit bir faktör olduğunu öne sürdü, ancak bu teorinin bile hala kanıtlarla doğrulanması gerekmekte. Başka bir deyişle, arı sütünün nasıl çalıştığı ve şaşırtıcı etkilerinden neyin sorumlu olduğu hala bilinmiyor.

Bununla birlikte, bal arıları ve arı sütü ile insanlar ve arı sütü arasında hala paralellikler kuruluyorsa; arı sütü üzerine yapılan çalışmalar farklı terapilerin karmaşıklığını ve karşılıklı bağımlılığını ve kimin neyi, ne zaman ve ne kadar aldığı gibi faktörlerin vurgulanmasına hizmet etmelidirler. Arı sütü yemek, cilde sürmek kimseyi gençleştirmez, uzun ömür vermez. Öte yandan, takviye gıda olarak kullanmak, ilaçları desteklemek için kullanmak, arı sütünün içeriğindeki bileşiklerin tek tek faydaları ile açıklanamayan sinerjik etkilere sahip olabilir. Klinik ve bilimsel araştırmalarda böyle bir hipotezin test edilmesi gerekir. Aşağıdaki bölümde arı sütünün insanlık için son derece yararlı olabileceğine inanmamıza yol açan pek çok ikinci derece kanıt açıklanmıştır.

Doğrulanmamış ikinci derece kanıtlar

Başlangıçta arı sütü reklamlarında gençleştirici etkiler öne çıkarıldı (De Belfever, 1958). Reklamlarda en sık bildirilen ve arı sütü alan kişilerin beyanlarında sürekli teyit edilen faaliyetler, Avrupa'nın konuyla ilgili en yaygın ve popüler yayınlarından birinin içeriğine atıfta bulunarak Tablo 3'te belirtilmiştir (Donadieu, 1978). Günde 200-500 mg dozlarda dil altında eritilerek veya yutularak 1-2 ay ağızdan alınan arı sütünün sağlıklı insanlarda öforik bir etki ile tonik ve uyarıcı etkisi olduğu söylenmektedir.

Bu belirtilere ek olarak, kullanıcılar arı sütünün sağlık sorunlarının çoğunu çözdüğünü beyan ettiler. Çoğu durumda bunlar, diğer tedavilerin istenen sonuçlara yol açmadığı kronik veya tekrarlayan rahatsızlıklardı. Bu nedenle arı sütü alarak elde edilen etkiler "mucizevi" olarak kabul edildi.

Bu iddiaların hiçbir bilimsel çalışma veya belgeyle doğrulanmadığını vurgulamak gerekir. Etkilerin herhangi bir şekilde arı sütüne atfedilebilir olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.

Arı sütü alan kişiler, kısa sürede genel bir iyilik hissi yaşadıklarını, yani fiziksel çıktıları (yorgunluğa karşı direnç), entelektüel performansları (daha yüksek öğrenme kapasitesi ve daha iyi hafıza) ve zihinsel durumları (daha çok kendine güven, esenlik ve öfori hissi) üzerinde bir etki hissettiklerini söylediler. Başka bir deyişle, arı sütü genel bir uyarıcı görevi görerek bağışıklık tepkisini ve genel vücut fonksiyonlarını iyileştiriyor gibi görünmektedir.

Tablo 3:
Arı sütünün kişisel vaka öyküleri ve bilimsel olmayan literatüre dayanan özellikleri, faydaları ve iyileştirmelerinin bir listesi

Bilimsel kanıt

Arı sütü, farelere ve sıçanlara günde vücut ağırlığının kilogramı başına 3 g'a kadar yüksek dozlarda enjekte edildiğinde toksik değildir (Hashimoto et al. 1977). Aynı şekilde Salmonella Typimurium'un DNA'sı üzerinde test edildiği gibi mutajenik değildir (Tamura et al. 1985). Takahashi ve diğerleri (1983), yama testlerine tabi tutulan 10 hastadan 2'sinde alerjik kontakt dermatit vakaları bildirmiştir. Alerjik reaksiyonlar bağlamında, ilk yıllarda arı sütü uygulamasının en yaygın şekli olan intramüsküler veya intraperitoneal enjeksiyonların, ciddi alerjik reaksiyon (Dillon ve Louveaux, 1987) riski nedeniyle (sıkı tıbbi gözetim altında bile) tamamen terk edildiğini belirtmek gerekir. Günümüzde arı sütü en sık ağızdan ve haricen (kozmetikte) uygulanmaktadır.

In vitro çalışmalar, arı sütündeki 10-hidroksidekanoik asidin antibiyotik aktiviteye sahip olduğunu doğrulamıştır. Antibiyotik etkinliği termostabildir, yani orta derecede ısıtma ile yok edilmez, ancak uygunsuz veya uzun süreli depolama ile azalır. Şu mikroorganizmalara karşı antibiyotik etkisi kanıtlanmıştır: Escherichia Coli, Salmonella, Proteus, Bacillus Subtilis ve Staphylococcus Aureus (Lavie, 1968; Yatsunami ve Echigo, 1985). Penisilin aktivitesinin dörtte birini Micrococcus Pyrogens'e karşı gösterir ve ayrıca mantar öldürücüdür (Blum et al. 1959). In vitro, antiviral etkiler tarif edilmiştir (Derivici ve Petrescu, 1965) ve farelerde viral enfeksiyonlara karşı daha iyi direnç gözlemlenmiştir.

Yağ asitlerinin bu aynı antibiyotik etkisi, pH'ın 5,6'nın üzerine çıkmasıyla nötralize edilir. Kan, kas veya periton boşluğuna enjeksiyon pH'ı 7,4'e yükselteceğinden ve bağırsaklarda pH 5,6'nın üzerinde olduğundan, yağ asitlerinin anti-bakteriyel aktivitesinin terapötik değeri herhangi bir dahili uygulama için ihmal edilebilir, ancak topikal (cilt) kullanım için etkili kalacaktır.

Arı sütünün canlı hayvanlar veya insanlar ile iç etkileri üzerine yapılan çalışmalarda, jöle genellikle ağız yoluyla veya enjeksiyon yoluyla uygulanır. Enjeksiyon, arı sütüne atfedilen hormonal aktivitelerin daha iyi değerlendirilmesine izin verir, ancak önemli bir alerjik reaksiyon riski taşır.

Oral uygulama

En azından tavuklar, bıldırcınlar ve tavşanlar için hormon benzeri etkiden kaynaklanmamış olma ihtimali dahilinde olsa da üreme üzerinde olumlu etkiler bildirilmiştir. Tavşanlar, artan doğurganlık ve embriyonik gelişim ile vücut ağırlığının kilogramı başına 100-200 mg arı sütü ile desteklenen normal bir diyete tepki gösterdi (Khattab et al. 1989). Japon bıldırcınları, yüksek dozda (0,2 g) liyofilize (dondurularak kurutulmuş) arı sütünün diyetlerine eklenmesinden sonra cinsel olgunluğa daha erken erişmiş ve daha fazla yumurta bırakmıştır (Csuka et al. 1978). Bonomi (1983) yumurtlayan tavuklarda 5 mg arı sütü kullanarak yumurta üretimini, doğurganlığı ve yumurtadan çıkmayı arttırdı, ancak Giordani (1961), günde 10 ila 40 miligramlık gibi daha yüksek dozlarda erkek veya dişi üreme organlarında histolojik değişiklik veya ağırlık artışı bulamadı.

Farelerin büyüme oranları, her bir kg yem için 1 g arı sütü dozu ile biraz arttı, ancak daha yüksek dozlarla azaldı (Chauvin, 1968). Bonomi (1983), tavuk, keklik ve sülünlerde arı sütü takviyesi ile ağırlık artışı bildirmiştir. Salama et al. (1977), farelerde doğrudan midelerine 10, 20 veya 40 mg enjekte edildiğinde kilo artışı bildirmiştir. 7 günden daha küçük buzağılara 0.02 g arı sütü verilmesi, takip eden 6 ay boyunca %11-13'lük bir ağırlık artışı sağlamıştır (Radu-Todurache et al. 1978). Ayrıca arı sütü verilen buzağıların daha düşük ölüm oranı ve enfeksiyona karşı daha yüksek direnç gösterdiğinden bahsedilmiştir.

Enjeksiyonlar

İntravenöz enjeksiyonlar hafif vazodilatasyona (kan damarlarının geçici olarak genişlemesine) neden olur ve hipotansif bir etkiye sahiptir (kan basıncını düşürür); her ikisi de arı sütündeki asetilkolinden kaynaklanmaktadır (Jacoli, 1956; Shinoda et al. 1978).

Arı sütü solüsyonlarının enjeksiyonları, oral uygulamalara göre şekeri seviyelerini daha çok yükseltti (Chauvin, 1968). Sıçanlarda hiçbir hipoglisemik (insülin benzeri) reaksiyon gösterilememiştir (Fujii et al. 1990). Afifi et al. (1989), vücut ağırlığının kilogramı başına 100-300 mg arı sütü enjeksiyonundan sonra kobaylarda ağırlık artışları bildirmiştir. Kedilere enjekte edilen küçük dozlar, hemoglobin ve eritrosit sayılarını yükseltti ve 10 mg/kg vücut ağırlığına kadar tekrarlanan dozlar, farelerde motor aktiviteyi ve kilo artışlarını uyarmıştır. Bununla birlikte, farelerde tekrarlanan yüksek 100 mg/kg dozları kilo kaybına ve serebrokortikal (beyin korteksi) hücresel metabolizmanın bozulmasına neden olmuştur (Lupachev, 1963).

Hayvan testleri

Diğer çalışmalarda, arı sütünün etki mekanizmalarını tanımlamak için hayvanlarda insan hastalıkları simüle edildi. Böylelikle arı sütünün, bu bozukluklar deneysel olarak başlatıldığında tavşanlarda kolesterol ve trigliseritlerin kan plazma düzeylerini (Cho, 1977) ve kolesterol ve arteriyel kolesterol birikintilerini azaltabildiği anlaşıldı (Carli et al. 1975). Nakajin et al. (1982), arı sütünün normal tavşanlarda kan plazmasındaki lipid seviyeleri üzerinde hiçbir etkisi olmamasına rağmen, yüksek kan kolesterol seviyelerine neden olan bir diyetle beslenen hayvanların kanındaki kolesterol içeriğini azaltabileceğini belirtmiştir.

Vittek ve Halmos (1968), arı sütünün tavşanlarda kemik iyileşmesini desteklediğini buldu. Fujii et al (1990) araştırmasında, arı sütü deri lezyonlarının iyileşmesini hızlandırdı ve sıçanlar için anti-inflamatuar etki gösterdi.

Diğer araştırmacılar arı sütü ve bazı bileşiklerini tümör hücre kültürleri üzerinde test ederek 10-hidroksidekanoik asidin (Townsend et al. 1960) ve bazı dikarboksilik asitlerin önleyici etkisini gösterdi. Bununla birlikte, aynı asitlerin, deney hayvanlarına enjeksiyondan önce arı sütü kültür ortamıyla (pH 5'in altında birkaç mg/ml) karıştırıldığında farelerde tümörleri indükleyebileceğini de gösterdiler (Morgan et al. 1960). Wagner et al. (1970), herhangi bir arı sütü almayan kontrol farelerine kıyasla, deneysel olarak indüklenen tümörlere karşı ışınlanmış ve arı sütü (20 mg/kg vücut ağırlığı) ile tedavi edilmiş farelerde uzun süreli hayatta kalmanın önemli bir etkisi bulamamışlardır. Daha yakın zamanlarda, Tamura et al. (1987), arı sütünün profilaktik ve terapötik oral uygulaması ile farelerde tümör büyümesinin inhibisyonunu göstermiştir. Hızlı büyüyen kanserlerin (lösemi) inhibisyonu dikkate değer değildi ancak yavaş büyüyen, katı tümörlerde (Ehrlich ve Sarcoma türleri) fark edildi.

İnsan testleri

Arı sütünün insanlar üzerindeki etkilerine ilişkin çalışmalar, özellikle Doğu Avrupa'da son derece fazladır. İlk çalışmalar, Braines (1959, 1960 ve 1962) tarafından Rusça olarak sunuldu. Bununla birlikte, çoğu çalışmada rapor edilen bilgilerin bilimsel değerini değerlendirmek zordur. Birçoğu bilimsel yayınlar olarak sunulsa da, genellikle test yöntemleri hakkında ayrıntılardan yoksundurlar, ölçülmesi zor parametreler kullanırlar (sağlık, öfori ve gençleşme), diğer eş zamanlı tedavilerin etkilerini tamamen dışlamazlar veya tesadüfi etkileri veya doğal varyasyonları dışlamak için çok az sayıda insanda test yaparlar. Bu bölüm için seçilerek Tablo 4'te özetlenen çalışmalardan hiçbiri tamamen üzerinde hemfikir olunan çalışmalar değildir. Bu nedenle sunulan bilgiler, yalnızca daha fazla klinik test gerektiren olası etkilerin bir göstergesi olarak düşünülmelidir.

Arı sütünün etkinliğinin mekanizmaları bilinmemektedir ve sayısız hipotezin hiçbiri doğrulanmamıştır. Yüksek vitamin içeriğinin katkıda bulunan bir faktör olduğunu iddia eden bir açıklama (Johansson ve Johansson, 1958), aynı etkilerin daha sonra vitamin takviyeleri veya normale benzer miktarlarda vitamin içeren bir bardak süt ile elde edilebileceği gerekçesiyle reddedilebilir. Seçilen anti-mikrobiyal etki yoluyla bağırsak florası üzerindeki faydalı etkiler, pH nedeniyle çoğunlukla göz ardı edilebilir. Bazı bileşiklerin endokrin bezleri üzerindeki etkisi veya enzim sistemlerinin bir parçası olmaları veya ara metabolizmayı doğrudan etkilemesi Bonomi (1983) tarafından öne sürülmüştür.

Tablo 4:
Arı sütünün insanlar üzerindeki bazı etkilerinin listesi

Kaynakça:

1. Bu yazı Royal Jelly başlıklı yazıdan çevrilerek 3 bölüm şeklinde sizlere sunulmuştur.

• Arı Sütü (Royal Jelly): Fiziksel Özellikleri ve Bileşimi başlıklı birinci bölüm yazısına buradan ulaşablirsiniz.
• Arı Sütü (Royal Jelly): Kullanım Alanları ve Pazarlanma Şekilleri başlıklı üçüncü bölüm yazısına buradan ulaşablirsiniz.

Bikalite Notu: Bu yazı bir çeviri yazısı olduğundan bazı ifadeler, içerikler ve örnek verilen, yönlendirilen bilgi, belgeler Türkiye için geçerli olmayabilir. Bu yazı bilgi notu olması için çevrilmiştir. Genel sağlığınız için neyin iyi olabileceğini doktorunuza danışarak almanızı tavsiye ederiz. Bu yazıda belirli bir ürün veya hizmetten söz edilmesi veya bir kuruluştan veya profesyonel toplumdan tavsiye alınması, Bikalite'nin o ürün, hizmet veya uzman tavsiyesi için onay verdiği anlamına gelmez.

Uyarı Metni