Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yayımlanan ve corona virüs (COVID-19) hakkında yayılan yanlış bilgilere verilen cevapları içeren bu yazıyı da sizin için çevirdik. Hastalığın tedavisi hakkında kulaktan kulağa yayılan yanlış bilgiler kötü sonuçlara sebebiyet verebilir. O yüzden bu yazıyı dikkatle okumakta fayda var.
GERÇEK: Vitamin ve Mineral Takviyeleri COVID-19'u TEDAVİ EDEMEZ
D ve C vitaminleri ve çinko gibi mineraller, iyi işleyen bir bağışıklık sistemi için kritik öneme sahiptir ve sağlıklı bir yaşam ve iyi beslenme için hayati bir rol oynar. Şu anda mikro besin takviyelerinin Korona virüs tedavisi olarak kullanımına dair bir bulgu yoktur. DSÖ, COVID-19'u tedavi etmek için ilaç geliştirme ve değerlendirme çabalarını koordine etmektedir.
GERÇEK: Çalışmalar, Hidroksiklorokinin COVID-19'un Tedavisinde Klinik Yararları Olmadığını Gösteriyor
Sıtma, lupus eritematozus ve romatoid artrit gibi hastalıklar için uygulanan bir tedavi olan hidroksiklorokin veya klorokin, Corona virüs için olası bir tedavi olarak incelenmektedir. Mevcut veriler, bu ilacın ne hastanede yatan corona virüs hastaları arasındaki ölümleri azalttığını, ne de orta derecede hastalığı olan kişilere yardımcı olduğunu gösteriyor.* Bu ilacın tıbbi gözetim olmaksızın kullanımı ciddi yan etkilere neden olabilir, bu yüzden bu ilacın kullanımından kaçınılmalıdır.
* Hafif hastalığı olan hastalarda veya COVID-19'a maruz kalan hastalarda maruziyet öncesi veya sonrası hastalıktan korunma yöntemi olarak kullanımını değerlendirmek için daha kararlı araştırmalara ihtiyaç vardır.
Deksametazon Tüm COVID-19 Hastaları için bir Tedavi midir?
Deksametazon en çok ihtiyaç duyan hastalar için ayrılmalıdır ve stoklanmamalıdır. Hafif semptomları olan hastalarda iyileşme sağlamayan deksametazon, antienflamatuar (enflamasyon ve ödeme karşı ilaç) ve immünsüpresif (bağışıklık baskılayıcı) etkileri için kullanılan bir kortikosteroiddir. Solunum cihazına bağlı bazı Corona virüs hastalarının sağlığında, 10 gün boyunca günde 6 mg deksametazon dozu sonucunda iyileşme görülmüştür.
GERÇEK: İnsanlar Egzersiz Yaparken Maske TAKMAMALIDIR
Maskeler rahat nefes almayı zorlaştırabileceğinden, insanlar egzersiz yaparken maske takmamalıdır.
Ter, maskenin daha çabuk ıslanmasına neden olarak nefes almayı zorlaştırır ve mikroorganizmaların büyümesini hızlandırır. Egzersiz sırasında uygulanacak tedbir diğer insanlardan en az bir metre fiziksel mesafeyi korumaktır.
Gerçek: Su veya Yüzme Coronavirüs Bulaştırmaz
Corona virüs yüzerken su yoluyla bulaşmaz. Ancak enfekte bir kişiyle yakın temasta olduğunda insanlar arasında yayılır.
NE YAPABİLİRSİN:
Kalabalıktan kaçının ve yüzerken veya yüzme alanlarında bile diğerlerinden en az 1 metre mesafeyi koruyun. Suda değilken ve sosyal mesafeyi koruyamadığınızda bir maske takın. Ellerinizi sık sık temizleyin, öksürürken veya hapşırırken ağzınızı bir mendille veya dirseğinizle kapatın ve kendinizi iyi hissetmiyorsanız spor tesisine gitmeyin.
GERÇEK: Ayakkabıların COVID-19'u Yayma Olasılığı Çok Düşük
COVID-19'un ayakkabılarla yayılma ve bireyleri enfekte etme olasılığı çok düşüktür. Tedbir olarak, özellikle bebeklerin ve küçük çocukların yerde süründüğü veya oynadığı evlerde, ayakkabılarınızı evinizin girişine bırakmayı dikkate alın. Bu, ayakkabı tabanlarında taşınabilecek kir veya herhangi bir atıkla teması önlemeye yardımcı olacaktır.
GERÇEK: Koronavirüs Hastalığına BAKTERİLER Degil, bir VİRUS Neden Olur
COVID-19'a neden olan virüs, Coronaviridae adlı bir virüs ailesindendir. Antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir.
COVID-19 hastası bazı kişilerde ayrıca bir komplikasyon olarak bakteriyel enfeksiyon gelişebilir. Bu durumda antibiyotikler bir doktor tarafından önerilebilir. Şu anda COVID-19'u iyileştirmek için lisanslı bir ilaç bulunmamaktadır. Belirtileriniz varsa, yardım için sağlık uzmanınızı veya Coronavirüs yardım hattını arayın.
GERÇEK: Uygun Şekilde Takıldığında Uzun Süreli Cerrahi Maske (*) Kullanımı, Karbondioksit Zehirlenmesine veya Oksijen Eksikliğine Neden OLMAZ
Cerrahi maskelerin uzun süreli kullanımı rahatsız edici olabilir. Ancak karbondioksit zehirlenmesine veya oksijen eksikliğine yol açmaz. Cerrahi maske takarken, düzgün oturduğundan ve normal nefes almanıza izin verecek kadar sıkı olduğundan emin olun. Tek kullanımlık bir maskeyi tekrar kullanmayın ve nemlendiği takdirde değiştirin.
* Cerrahi maskeler (tıbbi maske olarak da bilinir) düz veya kıvrımlıdır; kafaya kayışlarla veya elastik bağlarla kulak arkasından bağlanırlar.
GERÇEK: Korona Virüs Bulaşan Çoğu Kişi Hastalığı Atlatır
Coronavirüs bulaşan çoğu insanda hafif veya orta şiddette semptomlar görülür ve destekleyici bakım sayesinde iyileşebilir. Öksürük, ateş ve nefes almada güçlük çekiyorsanız erken tıbbi yardım alın - önce sağlık kurumunuzu telefonla arayın. Ateşiniz varsa ve sıtma veya dang hummasının olduğu bir bölgede yaşıyorsanız, derhal tıbbi yardım alın.
GERÇEK: Alkol İçmek Sizi COVID-19'a Karşı Korumaz ve Tehlikeli Olabilir
Aşırı alkol kullanımı sağlık sorunları riskini artırır.
GERÇEK: Termal Tarayıcılar (Ateşölçer) COVID-19'u TESPİT EDEMEZ
Termal ateşölçer, ateşi olan (yani normal vücut ısısından yüksek sıcaklıkta olan kişiler) kişileri tespit etmede etkilidir. Korona virüs bulaşmış kişileri tespit edemezler. Ateşin birçok nedeni vardır. Yardıma ihtiyacınız varsa doktorunuza başvurun veya ateşiniz varsa ve sıtma veya dang humması olan bir bölgede yaşıyorsanız acil tıbbi yardım alın.
GERÇEK: Yemeklerinize Biber Eklemek COVID-19'u ENGELLEMEZ veya İYİLEŞTİRMEZ
Yemeğinizdeki acı biberler çok lezzetli olsalar da COVID-19'u önleyemez veya iyileştiremez. Kendinizi koronavirüse karşı korumanın en iyi yolu, en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumak ve ellerinizi sık sık ve iyice yıkamaktır. Dengeli beslenmek, bol su tüketmek, düzenli egzersiz yapmak ve iyi uyumak genel sağlığınız için de faydalıdır.
GERÇEK: Corona Virüs Sinekler Yoluyla BULAŞMAZ
Bugüne kadar, Korona virüsünün sinekler yoluyla bulaştığını gösteren hiçbir kanıt veya bilgi bulunamamıştır. COVID-19'a neden olan virüs, öncelikle enfekte bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuştuğunda oluşan damlacıklar yoluyla yayılır. Kirlenmiş bir yüzeye dokunarak ve ardından ellerinizi yıkamadan önce gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunarak da enfekte olabilirsiniz. Kendinizi korumak için 1 metrelik sosyal mesafeyi koruyun ve sık dokunulan yüzeyleri dezenfekte edin. Ellerinizi iyice ve sık sık temizleyin ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmaktan kaçının.
GERÇEK: Vücudunuza Çamaşır Suyu veya Başka bir Dezenfektan Püskürtmek veya Uygulamak Sizi COVID-19'a Karşı KORUMAYACAKTIR ve Tehlikeli Olabilir
Hiçbir koşulda vücudunuza çamaşır suyu veya başka bir dezenfektan (*) uygulamayın. Bu maddeler yutulduğunda zehirli olabilir, cildinizde ve gözlerde tahrişe ve hasara neden olabilir.
Çamaşır suyu ve dezenfektan sadece yüzeyleri dezenfekte etmek içindir ve dikkatli kullanılmalıdır. Klor (çamaşır suyu) ve diğer dezenfektanları çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklamayı unutmayın.
(*) Bikalite Notu: Burada kastedilen yüzey temizliğinde kullanılan yer ve yüzey dezenfektanı çeşitleridir. El dezenfektanı çeşitleri, corona virüs ve diğer mikroorganizmalardan korunma amacıyla el ve vücut hijyeni için kullanılabilir.
GERÇEK: Metanol, Etanol veya Çamaşır Suyu İçmek COVID-19'u ÖNLEMEZ veya İYİLEŞTİRMEZ ve Son Derece Tehlikelidir
Metanol, etanol ve çamaşır suyu insanlar için zehirli maddelerdir. Bunları içmek sakatlığa ve ölüme neden olabilir. Metanol, etanol ve çamaşır suyu bazen yüzeylerdeki virüsü öldürmek için temizlik ürünlerinde kullanılır - ancak bunları asla içmemelisiniz. Vücudunuzdaki virüsü öldürmezler ve iç organlarınıza zarar verirler.
Kendinizi COVID-19'a karşı korumak için, özellikle düzenli olarak dokunduğunuz nesneleri ve yüzeyleri dezenfekte edin. Bunun için seyreltilmiş çamaşır suyu veya alkol kullanabilirsiniz. Ellerinizi sık sık ve iyice temizlediğinizden ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmadığınızdan emin olun.
GERÇEK: 5G Mobil Şebekeler COVID-19'u YAYMAMAKTADIR
Virüsler, radyo dalgalarında/mobil şebekelerde seyahat edemez. Corona virüs, 5G mobil şebekesi olmayan birçok ülkede yayılmaktadır.
COVID-19, enfekte bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuştuğunda solunum damlacıkları yoluyla yayılır. Kişiler ayrıca kontamine bir yüzeye ve ardından gözlerine, ağızlarına veya burunlarına dokunarak da enfekte olabilir.
GERÇEK: Kendinizi Güneşe veya 25 °C'nin Üzerindeki Sıcaklıklara Maruz Bırakmak Sizi COVID-19'dan KORUMAZ
Hava ne kadar güneşli veya sıcak olursa olsun, COVID-19'a yakalanabilirsiniz. Sıcak iklime sahip ülkelerde de Korona virüs vakaları görülmektedir. Kendinizi korumak için ellerinizi sık sık ve iyice temizlediğinizden emin olun ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmaktan kaçının.
GERÇEK: COVID-19'a Yakalanmak, Onunla Ömür Boyu Birlikte Olacağınız Anlamına GELMEZ
COVID-19'a yakalanan kişilerin çoğu virüsü vücutlarından atabilir ve iyileşebilir. Hastalığa yakalanırsanız, semptomlarınızı tedavi ettiğinizden emin olun. Öksürük, ateş ve nefes almada güçlük çekiyorsanız, erken tıbbi yardım alın - ancak önce sağlık kurumunuzu telefonla arayın. Destekleyici bakım sayesinde çoğu hasta iyileşir.
GERÇEK: Öksürmeden veya Rahatsızlık Hissetmeden Nefesini 10 Saniye veya Daha Uzun Süre Tutabilmek COVID-19 Hastası Olmadığınız Anlamına GELMEZ.
COVID-19'un en yaygın semptomları kuru öksürük, yorgunluk ve ateştir. Bazı insanlarda, zatürre gibi hastalığın daha şiddetli formları gelişebilir. Corona virüsünü doğrulamanın en iyi yolu laboratuvar testidir. Bazı kişiler için tehlikeli olabilecek bu nefes egzersizi ile Corona virüs hastası olup olmadığınızı anlayamazsınız.
GERÇEK: Korona Virüsü Sıcak ve Nemli İklimlerde Yayılabilir
Kendinizi COVID-19'a karşı korumanın en iyi yolu, en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumak ve sık sık ellerinizi temizlemektir. Bunu yaparak ellerinizde bulunabilecek virüsleri ortadan kaldırır ve daha sonra gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunarak oluşabilecek enfeksiyonları önlersiniz.
GERÇEK: Soğuk Hava ve Kar COVID-19 Virüsünü ÖLDÜREMEZ
Soğuk havanın yeni koronavirüsü veya diğer hastalıkları öldürebileceğine inanmak için hiçbir neden yok. Normal insan vücut sıcaklığı, dış sıcaklık veya hava koşullarından bağımsız olarak yaklaşık 36.5 °C ila 37 °C arasında kalır. Kendinizi yeni koronavirüse karşı korumanın en etkili yolu, ellerinizi sık sık alkol bazlı el dezenfektanı ile veya sabun ve suyla yıkamaktır.
GERÇEK: Sıcak bir Banyo Yapmak COVID-19'u ENGELLEMEZ
Sıcak bir banyo yapmak, COVID-19'a yakalanmanızı engellemez. Normal vücut sıcaklığınız, banyonuzun veya duşunuzun sıcaklığından bağımsız olarak yaklaşık 36,5°C ila 37°C arasında kalır. Aslında aşırı sıcak su ile banyo yapmak sizi yakabileceğinden zararlı olabilir. Kendinizi COVID-19'a karşı korumanın en iyi yolu, sık sık ellerinizi temizlemektir. Bunu yaparak ellerinizde bulunabilecek virüsleri ortadan kaldırırsınız. Böylelikle gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunarak oluşabilecek enfeksiyonları önlemiş olursunuz.
COVID-19 Virüsü Sivrisinek Isırıkları Yoluyla YAYILMAZ
Bugüne kadar, yeni koronavirüsün sivrisinekler tarafından bulaşabileceğine dair hiçbir bilgi veya kanıt yoktur. Yeni koronavirüs, öncelikle enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında oluşan damlacıklar veya tükürük damlacıkları veya burundan akıntı yoluyla yayılan bir solunum virüsüdür. Kendinizi korumak için ellerinizi sık sık alkol bazlı el dezenfektanı ile temizleyin veya su ve sabunla yıkayın. Ayrıca, öksüren ve hapşıran herkesle yakın temastan kaçının.
GERÇEK: El Kurutma Makineleri Korona Virüsünü Öldürmede Etkili DEĞİLDİR
El kurutma makineleri, Korona virüsünü öldürmede etkili değildir. Kendinizi korumak için ellerinizi alkol bazlı bir el losyonu ile sık sık veya sabun ve suyla yıkayın. Ellerinizi temizledikten sonra kağıt havlu veya sıcak hava kurutucu kullanarak iyice kurutun.
GERÇEK: Ultraviyole (UV) Lambalar Ellerinizi veya Cildinizin Diğer Bölgelerini Dezenfekte Etmek için KULLANILMAMALIDIR
UV radyasyonu ciltte tahrişe neden olabilir ve gözlerinize zarar verebilir.
Ellerinizi alkol bazlı el dezenfektanı ile temizlemek veya ellerinizi sabun ve suyla yıkamak virüsü yok etmenin en etkili yoludur.
GERÇEK: Zatürreye Karşı Aşılar COVID-19 Virüsüne Karşı KORUMAZ
Zatürre veya gribe karşı aşılar, yeni koronavirüse karşı koruma sağlamaz
Virüs o kadar yeni ve farklı ki kendi aşısına ihtiyacımız var. Araştırmacılar COVID-19'a karşı bir aşı geliştiriyorlar ve DSÖ bu çabalarını destekliyor.
Zatürre ve grip aşıları COVID-19'a karşı etkili olmasa da, sağlığınızı korumak için solunum yolu hastalıklarına karşı aşı yapılması şiddetle tavsiye edilir.
GERÇEK: Burnunuzu Salinle Yıkamak COVID-19'u ÖNLEMEZ
Burnu düzenli olarak salinle (tuzlu su karışımı) yıkamanın insanları yeni koronavirüs enfeksiyonundan koruduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.
Burnu düzenli olarak tuzlu suyla yıkamanın, insanların soğuk algınlığından daha çabuk iyileşmesine yardımcı olabileceğine dair sınırlı kanıt vardır. Bununla birlikte, burnu düzenli olarak yıkamanın solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanmayı önlediği kanıtlanmamıştır.
GERÇEK: Sarımsak Yemek COVID-19'u Engellemez
Sarımsak, bazı antimikrobiyal özelliklere sahip olabilen sağlıklı bir besindir. Bununla birlikte, sarımsak yemenin insanları yeni koronavirüsten koruduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.
GERÇEK: Her Yaştan İnsana Korona Virüsü Bulaşabilir
Yaşlılara ve gençlere Corona virüsü bulaşabilir. Yaşlı insanlar ve astım, diyabet ve kalp hastalığı gibi önceden var olan tıbbi rahatsızlıkları olan kişiler, virüsle ciddi şekilde hastalanmaya karşı daha yatkındır.
DSÖ, her yaştan insana, örneğin iyi el hijyeni ve iyi solunum hijyeni (cerrahi maske vb) uygulayarak kendilerini virüsten korumak için adımlar atmalarını tavsiye etmektedir.
GERÇEK: Antibiyotikler COVID-19'u Önleyemez veya Tedavi Edemez
Antibiyotikler virüslere değil, yalnızca bakterilere karşı etkilidir.
COVID-19'a bir virüs neden olur ve bu nedenle antibiyotikler Covid-19’u önlemede veya tedavi etmede kullanılmamalıdır.
Bununla birlikte, Coronavirüs nedeniyle hastaneye kaldırılanlara antibiyotik verilebilir, çünkü bakteriyel ko-enfeksiyon mümkündür.
Bu yazı Dünya Sağlık Örgütü'nün 26 Mart 2021 tarihli Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public: Mythbuster başlıklı yazısından çevrilmiştir.
