Bu yazımızda çinko minerali nedir, ne kadar alınmalı, sağlık üzerindeki etkileri neler gibi soruların yanıtlarını derledik. İyi okumalar.
Çinko Nedir ve Ne İşe Yarar?
Çinko, insanların sağlıklı kalması için ihtiyaç duyduğu bir besindir. Çinko vücuttaki hücrelerde bulunur. Bağışıklık sisteminin istilacı bakteri ve virüslerle savaşmasına yardımcı olur. Vücudun ayrıca tüm hücrelerdeki genetik materyal olan proteinleri ve DNA'yı üretmek için çinkoya ihtiyacı vardır. Hamilelik, bebeklik ve çocukluk döneminde vücudun düzgün bir şekilde büyümesi ve gelişmesi için çinkoya ihtiyacı vardır. Çinko ayrıca yaraların iyileşmesine yardımcı olur ve uygun tat ve koku duyuları için önemlidir.
Ne Kadar Çinkoya İhtiyacım Var?
Her gün ihtiyacınız olan çinko miktarı yaşınıza bağlıdır. Farklı yaşlar için önerilen günlük ortalama miktarlar aşağıda miligram (mg) olarak listelenmiştir:
| Yaş | Önerilen Miktar |
|---|---|
| Doğumdan 6 aya kadar | 2 mg |
| 7-12 aylık bebekler | 3 mg |
| 1-3 yaş arası çocuklar | 3 mg |
| 4-8 yaş arası çocuklar | 5 mg |
| 9-13 yaş arası çocuklar | 8 mg |
| 14-18 yaş arası genç erkekler | 11 mg |
| 14-18 yaş arası genç kadınlar | 9 mg |
| Yetişkin Erkekler | 11 mg |
| Yetişkin Kadınlar | 8 mg |
| Hamile gençler | 12 mg |
| Hamile yetişkinler | 11 mg |
| Emziren gençler | 13 mg |
| Emziren yetişkinler | 12 mg |
En İyi Çinko Takviyesi
Sağlığınıza değer katacak çinko minerali takviye çeşitleri bikalite.com’da
Hangi Gıdalar Çinko Sağlar?
Çinko çok çeşitli gıdalarda bulunur. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yiyecekleri yiyerek önerilen miktarda alabilirsiniz:
- En iyi çinko kaynağı istiridyedir.
- Kırmızı et, kümes hayvanları, yengeç ve ıstakoz gibi deniz ürünleri ve zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıllar iyi çinko kaynaklarıdır.
- Fasulye, fındık, kepekli tahıllar ve süt ürünleri biraz çinko sağlar.
Ne Tür Çinko Diyet Takviyeleri Mevcuttur?
Çinko, hemen hemen tüm multivitamin/mineral diyet takviyelerinde bulunur. Ayrıca tek başına veya kalsiyum, magnezyum veya diğer bileşenlerle birlikte diyet takviyelerinde bulunur. Diyet takviyeleri, çinko glukonat, çinko sülfat ve çinko asetat dahil olmak üzere birkaç farklı çinko formu içerebilir. Bir formun diğerlerinden daha iyi olup olmadığı açık değildir.
Çinko, soğuk algınlığı için homeopatik ilaçlar olarak etiketlenenler de dahil olmak üzere bazı reçetesiz satılan oral ürünlerde de bulunur. Çinko içeren burun spreyleri ve jellerinin kullanımı, bazı durumlarda uzun süreli veya kalıcı olmak üzere koku alma duyusunun kaybıyla ilişkilendirilmiştir. Şu anda, bu güvenlik endişelerinin, soğuk pastiller gibi çinko içeren oral ürünlerle ilişkili olduğu bulunmamıştır.
Çinko ayrıca bazı protez yapıştırıcı kremlerde bulunur. Bu ürünlerin önerilen seviyelerin çok ötesinde büyük miktarlarda kullanılması aşırı çinko alımına ve bakır eksikliğine yol açabilir. Bu, kollarda ve bacaklarda uyuşma ve güçsüzlük gibi nörolojik sorunlara neden olabilir.
Yeterince Çinko Alıyor Muyum?
Sağlıklı beslenen insanlar yedikleri gıdalardan yeterince çinko alır.
Bununla birlikte, belirli insan gruplarının, diğerlerinden daha fazla çinko almakta zorluk çekmesi daha olasıdır:
- Kilo verme ameliyatı gibi gastrointestinal cerrahi geçirmiş veya ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi sindirim bozuklukları olan kişiler: Bu durumlar hem vücudun emdiği çinko miktarını azaltabilir hem de idrarla kaybedilen çinko miktarını artırabilir.
- İyi bir çinko kaynağı olan et yemedikleri için vejetaryenler: Ayrıca, tipik olarak yedikleri fasulye ve tahıllar, çinkonun vücut tarafından tamamen emilmesini engelleyen bileşiklere sahiptir. Bu nedenle vejetaryenlerin önerilen miktarlardan %50 daha fazla çinko yemeleri gerekebilir.
- Anne sütü ile beslenen daha büyük bebekler, 6 aylıktan büyük bebekler için yeterli çinkoya sahip değildir. Formül almayan daha büyük bebeklere püre et gibi çinko içeren yiyecekler verilmelidir. Formülle beslenen bebekler, bebek formülünden yeterli çinkoyu alırlar .
- Alkolikler: Alkollü içecekler vücudun emdiği çinko miktarını azaltır ve idrarla kaybedilen miktarı artırır. Ayrıca, birçok alkolik sınırlı miktarda ve çeşitte yemek yediğinden yeterli çinko alamayabilir.
- Orak hücre hastalığı olan insanlar daha fazla çinkoya ihtiyaç duyabilirler.
Yeterince Çinko Almazsam Ne Olur?
Bebeklerde ve çocuklarda yavaş büyümeye, ergenlerde cinsel gelişmede gecikmeye ve erkeklerde iktidarsızlığa neden olur. Çinko eksikliği ayrıca saç dökülmesine, ishale , göz ve ciltte yaralara ve iştah kaybına neden olur. Kilo kaybı, yara iyileşmesi ile ilgili sorunlar, yemeklerin tadını almada azalma ve daha düşük uyanıklık seviyeleri de oluşabilir.
Bu semptomların birçoğu çinko eksikliği dışındaki sorunların belirtileri olabilir. Bu belirtilere sahipseniz, doktorunuz çinko eksikliğiniz olup olmadığını belirlemenize yardımcı olabilir.
Çinko Eksikliği Nasıl Giderilir?
Kaliteli ve orijinal çinko takviyesi ile çinko eksikliğini gidermenize yardımcı takviye edici gıda çeşitleri bikalite.com’da
Çinkonun Sağlık Üzerindeki Bazı Etkileri Nelerdir?
Bilim adamları çinkonun bağışıklık sistemi (vücudun bakteri, virüs ve diğer yabancı istilacılara karşı savunma sistemi) üzerindeki etkilerini öğrenmek için çalışıyorlar. Bilim adamları ayrıca çinko ile aşağıda tartışılan sağlık sorunları arasındaki olası bağlantıları araştırıyorlar.
Bağışıklık sistemi ve yara iyileşmesi
Vücudun bağışıklık sisteminin işini yapması için çinkoya ihtiyacı vardır. Gelişmekte olan ülkelerde çinko düzeyi düşük olan yaşlı insanlar ve çocukların zatürree ve diğer enfeksiyonlara yakalanma riski daha yüksek olabilir. Çinko ayrıca cildin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Cilt ülseri olan bazı kişiler çinko diyet takviyelerinden yararlanabilir, ancak yalnızca çinko seviyeleri düşükse.
İshal
Gelişmekte olan ülkelerdeki çocuklar sık sık ishalden ölmektedir. Araştırmalar, çinko diyet takviyelerinin, birçoğu çinko eksikliği olan veya yetersiz beslenen bu çocuklarda ishalin semptomlarını ve süresini azaltmaya yardımcı olduğunu göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF, ishali olan çocukların 10-14 gün süreyle çinko almasını önermektedir (20 mg/gün veya 6 aydan küçük bebekler için 10 mg/gün). Çinko diyet takviyelerinin, yeterli çinko alan çocuklarda ishalin tedavisine yardımcı olup olmayacağı açık değildir.
Soğuk algınlığı
Bazı araştırmalar, çinko pastilleri veya şurubu, soğuk algınlığına yakalandıktan sonraki 1 ila 3 gün içinde almaya başlarsanız, soğuk algınlığından kurtulmayı hızlandırmaya yardımcı olduğunu öne sürüyor. Bununla birlikte, çinkonun en iyi dozu ve formunun yanı sıra çinkonun soğuk algınlığı için bir tedavi olarak önerilebilmesi için ne sıklıkta ve ne kadar sürede alınması gerektiğini belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD)
AMD, yavaş yavaş görme kaybına neden olan bir göz hastalığıdır. Araştırmalar, çinkonun AMD ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. İleri derece AMD geliştirme riski yüksek olan AMD'li yaşlı insanlar arasında yapılan büyük bir çalışmaya göre, günlük 80 mg çinko, 500 mg C vitamini, 400 IU E vitamini, 15 mg beta-karoten ve 2 mg diyet takviyesi alan kişilerin ileri derece AMD geliştirme ve görme kaybı yaşama riski yaklaşık 6 yıl boyunca bakır, diyet takviyesi almayanlara göre daha düşüktür. Aynı çalışmanın sonuçlarına göre, ileri AMD olma riski sadece çinko içeren diyet takviyeleri alan hastalık riski yüksek kişilerde, çinko diyet takviyesi almayanlara göre daha düşüktü. Hastalığı olan veya hastalığı geliştiren kişiler, diyet takviyeleri alma konusunda doktorlarıyla konuşmalı.
Çinko Zararlı Olabilir Mi?
Evet, eğer çok fazla alırsanız zararlı olabilir. Çok fazla çinkonun belirtileri mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, mide krampları, ishal ve baş ağrılarını içerir. İnsanlar uzun süre çok fazla çinko aldıklarında, bazen düşük bakır seviyeleri, daha düşük bağışıklık ve düşük HDL kolesterol seviyeleri ("iyi" kolesterol ) gibi sorunlar yaşarlar.
Çinko için günlük üst sınırlar, tüm kaynaklardan (yiyecek, içecek ve takviyeler) alınan alımları içerir ve aşağıda listelenmiştir. Bu seviyeler, bir doktor gözetiminde tıbbi nedenlerle çinko alan kişiler için geçerli değildir:
| Yaş | Üst Sınır |
|---|---|
| Doğumdan 6 aya kada | 4 mg |
| 7-12 aylık bebekler | 5 mg |
| 1-3 yaş arası çocuklar | 7 mg |
| 4-8 yaş arası çocuklar | 12 mg |
| 9-13 yaş arası çocuklar | 23 mg |
| 14-18 yaş arası gençler | 34 mg |
| Yetişkinler | 40 mg |
Çinko ve Sağlıklı Beslenme
İnsanlar besinlerinin çoğunu yiyecek ve içeceklerden almalıdır. Gıdalar vitaminler, mineraller, diyet lifi ve sağlığa fayda sağlayan diğer bileşenleri içerir. Bazı durumlarda, takviye edilmiş gıdalar ve diyet takviyeleri, bir veya daha fazla besin maddesi ihtiyacını karşılamanın mümkün olmadığı durumlarda (örneğin, hamilelik gibi belirli yaşam evrelerinde) faydalıdır.
Sorumluluk Reddi
Diyet Takviyeleri Ofisi (ODS-Office of Dietary Supplements) tarafından hazırlanan bu bilgi notu, tıbbi tavsiyenin yerini almaması gereken bilgiler sağlar. Besin takviyelerine olan ilginiz, bunlarla ilgili sorularınız veya bunların kullanımı ve genel sağlığınız için neyin en iyi olabileceği konusunda sağlık hizmeti sağlayıcılarınızla (doktor, kayıtlı diyetisyen, eczacı vb.) konuşmanızı öneririz. Bu yayında belirli bir ürün veya hizmetten söz edilmesi veya bir kuruluştan veya profesyonel toplumdan tavsiye alınması, ODS'nin o ürün, hizmet veya uzman tavsiyesi için onay verdiği anlamına gelmez.
Kaynakça:
Bu yazı Zinc yazısından çevrilmiştir.
Not: Bu çeviri ODS tarafından kontrol edilmemiştir.
Bu bilgi formunda yapılan değişiklikler 8 Aralık 2021 tarihinde güncellendi.
Bikalite Notu: Bu yazı bir çeviri yazısı olduğundan bazı ifadeler, içerikler ve örnek verilen, yönlendirilen bilgi, belgeler Türkiye için geçerli olmayabilir. Bu yazı bilgi notu olması için çevrilmiştir. Genel sağlığınız için neyin iyi olabileceğini doktorunuza danışarak almanızı tavsiye ederiz. Bu yazıda belirli bir ürün veya hizmetten söz edilmesi veya bir kuruluştan veya profesyonel toplumdan tavsiye alınması, Bikalite'nin o ürün, hizmet veya uzman tavsiyesi için onay verdiği anlamına gelmez.
Uyarı Metni
